पद्य

निरूपण – पूर्वी पुण्याच्या ज्ञान प्रबोधिनी प्रशालेत वर्गशः पद्य गायनाच्या स्पर्धा होत असत. आजचे पद्य मी नववीत असताना आमच्या वर्गाने अशा एका स्पर्धेत म्हटलेले होते. तेव्हा आम्हाला पुणे विद्यापीठात हिंदी शिकवणारे दोन प्राध्यापक हिंदी शिकवायला यायचे. आम्ही हे पद्य म्हणतो आहोत, हे पाहिल्यावर दोघांनीही खोलात जाऊन वेगवेगळ्या प्रकारे, या पद्याचा अर्थ समजावून सांगितला होता. त्यामुळे […]

निरूपण – या पद्याच्या दुसऱ्या व तिसऱ्या कडव्यात अनुक्रमे मनाच्या व प्राणशक्तीच्या विकासाबद्दल सांगितले आहे, असे आपण मागच्या भागात पाहिले. आता चवथ्या कडव्यात तपाने शुद्ध झालेल्या शरीराचे सार्थक कशात आहे, ते सांगितलेले आहे.  झिजविता झिजविता झिजवावेझिजुनि जीवनि महायश घ्यावेतनु झिजो जगती जणू चंदनमनो बनो विजयी अति पावन ||४|| शरीर या शब्दाचा अर्थच मुळी जे झिजते

निरूपण – मी प्रबोधिनीत पद्य म्हणायला लागलो, त्या काळात पद्य कोणी लिहिले आहे हे विचारायची आणि सांगायची पद्धत नव्हती. पद्य गायचे असते. ते स्फूर्तीगीत तरी असते किंवा समरगीत तरी असते किंवा संचलनगीत तरी असते, आणि म्हणताना वैयक्तिक गीत असते किंवा समूहगीत असते, एवढेच पद्यांचे प्रकार माहीत असत. ‘विकसता विकसता विकसावे’ हे पद्य दहा-बारा वर्षे म्हणत