संत्रिका सुवर्ण महोत्सव

९ जून २०२५ पर्यावरण परिरक्षणाची वटसावित्रीची पूजा ज्ञान प्रबोधिनीच्या ‘संत्रिका’ विभागाने संस्कृतच्या प्रसारासाठी जसे प्रयत्न केले त्याचप्रमाणे धर्मनिर्णय मंडळाच्या व प्रबोधिनीच्या ‘कालानुकूल बदलांच्या परंपरेला’ साजेशा अनेक संस्कारांच्या सार्थ पोथ्या तयार केल्या आहेत. त्यायोगे केल्या जाणार्‍या संस्कारामागचा मूळ अर्थ, मूळ उद्देश सर्वसामान्यांच्या ध्यानात येईल. व्यक्तींनी कोणतीही पूजा अथवा संस्कार त्यामागचा उद्देश समजून करणे महत्त्वाचे असते. अशीच

६ जून २०२५ लेख क्र. ३ भाग २ मध्ये संस्कृत मधील अभ्यास व संशोधन यावरती श्री.अर्जुनवाडकर यांनी केलेले विवेचन व काय काय करता येईल याच्याही कल्पना मांडल्या होत्या. कामाच्या उत्तम कल्पना स्फुरल्या तरी त्या पूर्णत्वास नेण्यासाठी योग्य मनुष्यबळ हवेच!  या भागात  संस्कृत मध्ये काम करण्यासाठी मनुष्यबळ का मिळत नाही? संस्कृत बद्दल आस्था का वाटत नाही?

संत्रिका सुवर्ण महोत्सव ५ जून २०२५ लेख क्र. २ या भागात श्री.अर्जुनवाडकरांनी संस्कृतचे देशासाठी काय महत्त्व आहे, त्या महत्त्वाला अनुसरून संत्रिका-विभागाचे काम काय असेल, याबद्दलचे त्यांचे प्रदीर्घ चिंतन मांडले आहे. हे लिहिताना सध्याच्या शिक्षण व्यवस्थेबद्दल तीव्र नाराजीही व्यक्त केली आहे.  संस्कृतच्या अभ्यासकांनी संस्कृत सोबत पाली,प्राकृतचे ज्ञान करून घ्यायला पाहिजे असे लिहिताना; १.संस्कृतमधील संशोधन अधिक समाजोपयोगी

लेख क्र. १ ज्ञान प्रबोधिनीच्या संस्कृत-संस्कृति-संशोधिका (संत्रिका) या विभागाच्या कामाची सुरुवात १९७५ साली प्रा. कृष्ण. श्री. अर्जुनवाडकर, जे संस्कृतचे गाढे अभ्यासक होते व प्रबोधिनीशी सुरुवातीपासून जोडले गेले होते, त्यांच्याकडे सोपविण्यात आली होती. काम सुरु झाल्यानंतर साधारण ४ वर्षांनंतर झालेल्या कामाबद्दल व भावी काळात संत्रिकेकडून अपेक्षित कामाबद्दल त्यांनी ज्ञान प्रबोधिनी, खंड २ मध्ये इंग्रजी भाषेत विस्तृत

२२ जुलै १९७५ ते २२ जुलै २०२५ वाचस्पती विनायक विश्वनाथ पेंडसे तथा आदरणीय आप्पा पेंडसे यांनी पुण्यात ज्ञान प्रबोधिनीची स्थापना इ. स. १९६२ साली केली.  ती. आप्पांच्या व त्यांच्या सहकाऱ्यांच्या दूरदृष्टीतून हळुहळू प्रबोधिनीचे रोपटे घट्ट रुजले, त्याला एकेक फांदी फुटत गेली व ते आता उत्तम बहरले आहे. प्रबोधिनीच्या स्थापनेनंतर  २२ जुलै १९७५ या दिवशी ‘संस्कृत

लातूर येथे सेवाभावाने, संघटनवृत्तीने श्री विवेकानंद रुग्णालय चालविणार्‍या डॉ. अ. ल. कुकडे यांच्या वडिलांचे निधन १९७७ मध्ये झाले. तेव्हा त्यांनी संत्रिका विभाग, ज्ञान प्रबोधिनी प्रणीत श्राद्धविधी केला होता. तसेच, रुग्णालयातील मंदिरात गणेश प्रतिष्ठापना सुद्धा त्यांनी ज्ञान प्रबोधिनीकडून केली होती. तेव्हा त्यांनी या दोन्ही विधींचे वर्णन केले होते. संत्रिका विभाग सुवर्ण-महोत्सव साजरा करीत आहे. त्या निमित्ताने