वैचारिक

पतितपावना जानकीजीवना – अभंग क्रमांक – १५

पतितपावना जानकीजीवना । वेगी माझ्या मना पालटावें ॥ धृ ॥भक्तीची आवडी नाही निरंतर । कोरडें अंतर भावेंविण ॥ १ ॥माझे मीतूंपण गेले नाही देवा । काय करूं ठेवा संचिताचा ॥ २ ॥रामदास म्हणे पतिताचें उणें । पतितपावनें सांभाळावे ॥ ३ ॥ ‘रामदास काय म्हणाले?’ या पुस्तकाची पहिली आवृत्ती १९९९ साली प्रकाशित झाली. पण त्यासाठी समर्थ […]

पतितपावना जानकीजीवना – अभंग क्रमांक – १५ Read More »

८. समाजसंस्थापनेसाठी व्यक्तिमत्व विकसन

भन्न मूर्तीतील देव कुष्ठरोगाने विविध प्रकारचे अपंगत्व आलेल्यांचे पुनर्वसन करून त्यांच्यात आत्मसन्मान निर्माण करण्याचे काम करणारे बाबा आमटे यांचे नुकतेच निधन झाले. कुष्ठरोग्यांमध्येही देव पाहावा ही दिशा विवेकानंदांनी दाखवली. व्यक्तिगत आचरणाचा नमुना गांधीजींनी दाखवला. सामूहिक आचरणाचा टिकाऊ नमुना बाबा आमट्यांनी दाखवला. कुष्ठरोग निर्मूलनाचे काम आता प्रतिबंधाच्या टप्प्याला येऊन पोचले आहे. काही वर्षांनी त्याचे पूर्ण उच्चाटनही

८. समाजसंस्थापनेसाठी व्यक्तिमत्व विकसन Read More »

७. असा वारसा पेलायास्तव वज्राचे बल दे

वंश आणि वारसा एका निवृत्त न्यायाधीशांशी बोलताना मृत्युपत्रांमधील वेगवेगळ्या गंमती-जंमती ते सांगत होते. मृत्युपत्रांसंबंधीचे अनेक वाद त्यांच्या समोर निवाड्यासाठी आलेले होते. त्यातले अनुभव सांगता सांगता त्यांनी एक सूत्र सांगितले. ते म्हणाले की “तुम्ही स्वतः मिळवलेली संपत्तीं तुम्ही तुमच्या मुला-मुलींना, नातेवाईकांना, मित्रांना, सहकाऱ्यांना, नोकरांना, कोणालाही देऊ शकता. परंतु आधीच्या पिढीतील कोणीतरी तुम्हाला अधिकृत वारसदार म्हणून दिलेली

७. असा वारसा पेलायास्तव वज्राचे बल दे Read More »

चाले हे शरीर कोणाचिये सत्ते – अभंग क्रमांक – १४

चाले हे शरीर कोणाचिये सत्ते । कोण बोलवीते हरीवीण ॥ १ ॥देखवी ऐकवी एक नारायण । तयाचे भजन चुको नये ॥ २ ॥मानसाची देव चालवी अहंता । मीच एक कर्ता म्हणो नये ॥ ३ ॥वृक्षाचेहि पान हाले ज्याची सत्ता । राहिली अहंता मग कोठे ॥ ४ ॥तुका म्हणे विठो भरला सबाह्य । उणे काय आहे

चाले हे शरीर कोणाचिये सत्ते – अभंग क्रमांक – १४ Read More »

वैष्णवजन तो तेने कहिअे – अभंग क्रमांक – १३

वैष्णवजन तो तेने कहिअे, जे पीड पराई जाणे रे; परदुःखे उपकार करे तोये, मन अभिमान न आणे रे ॥ धृ ॥ सकळ लोकमां सहुने वंदे, निंदा न करे केनी रे; वाच काछ मन निश्चळ राखे, धन धन जननी तेनी रे ॥ १ ॥ समदृष्टी ने तृष्णा त्यागी, परस्त्री जेने मात रे; जिह्वा थकी असत्य न

वैष्णवजन तो तेने कहिअे – अभंग क्रमांक – १३ Read More »

एक अनेक बिआपक पूरक – अभंग क्रमांक – १२

एक अनेक बिआपक पूरक, जत देखऊ तत सोई ।माइआ चित्र विचित्र बिमोहित, बिरला बूझै कोई ॥ १ ॥सभु गोबिंदु है सभु गोबिंदु है, गोबिंदु बिनु नही कोई ।सूतु एकु मणि सत सहंस जैसे, ओति पोति प्रभु सोई ॥ धृ ॥जल तरंग अरु फेन बुदबुदा, जलते भिन्न न कोई ।इह परपंचु पारब्रह्म की लीला, बिचरत आन

एक अनेक बिआपक पूरक – अभंग क्रमांक – १२ Read More »

६. विमल हेतु स्फुरो नवनीत

राष्ट्रीयत्वाचे शिक्षण उत्तम इंग्रजी लिहायला – वाचायला शिकविणे, उत्तम इंग्रजीत भाषण – संभाषण करायला शिकविणे म्हणजे समाजाला सेवा पुरविणे आहे असे मी मागच्या लेखात लिहिले होते. आपण सेवा पुरविण्यापेक्षा समाजाची सेवा अधिक केली पाहिजे असेही मी लिहिले होते. हे लिहून झाल्यावर गेला महिनाभर ‘विद्या’ आणि ‘अविद्या’ हे दोन शब्द माझ्या डोक्यात घोळत होते. विचार मांडण्यात

६. विमल हेतु स्फुरो नवनीत Read More »

५ . तयामागुनी धावणे हे ततः किम् ?

सेवा करणे आणि पुरविणे काही दिवसांपूर्वी एका बी.एड्. महाविद्यालयाच्या प्राचार्यांची भेट झाली. ते प्रबोधिनीचे हितचिंतक आहेत. ओळख झाल्या झाल्याच त्यांनी प्रश्न विचारला, “प्रबोधिनीची इंग्रजी माध्यमाची शाळा सुरू करण्याची काही योजना आहे का ?” मी उत्तर दिले, “नाइलाज झाला तर योजना बनविण्याचा विचार करू.” त्यांनी त्यावर अतिशय आस्थेने मला समजावले, “तुम्ही नकारात्मक विचार करू नका. नाइलाज

५ . तयामागुनी धावणे हे ततः किम् ? Read More »

४. सर्व समाज माझा, मी सर्व समाजाचा

आदरणीय आणि आत्मीय आपल्या समाजाची सभ्यता, संस्कृती, परंपरा आणि वारसा या संबंधी काही चिंतन गेले दोन-तीन महिने मांडत आहे. सर्व भौतिक आणि संस्थात्मक रचनांमधून समाजाच्या सभ्यतेची पातळी निश्चित होते. ‘इंडियात गुणांची कदर नाही’, ‘इंडियात प्रमाणिकपणे काम करणाऱ्याला काही स्कोप नाही’, असे म्हणत विदेशाची वाट धरणारे काही जण असतात. त्यांच्या मनातल्या उत्तमतेच्या स्वप्नांशी जुळणारे वास्तव त्यांना

४. सर्व समाज माझा, मी सर्व समाजाचा Read More »

३. समाज – संस्थापनेचे ध्येय

सद्यःस्थिती आणि राजकारण गेले तीन महिने वर्तमानपत्रातून आलेल्या बातम्यांच्या आधारे कार्यकर्त्यांच्या काही गटांनी केलेले टिपण व त्यावरील चर्चेची एक दिशा प्रकट चिंतनामधून मांडली होती. त्याचे वाचन करून काही गटांनी चर्चा केल्याचेही कळले. सद्यः स्थितीमध्ये अनेक तपशील येतात. बाजारभाव आणि हवामानातले बदल, बँकांचे व्याजदर आणि शेअरबाजारातील निर्देशांकांतील बदल, आंदोलने, बंद, संप, नव्या कामांची उद्घाटने, स्मृतिसोहळे, सत्कार-समारंभ,

३. समाज – संस्थापनेचे ध्येय Read More »