औपचारिक माध्यमिक शिक्षण कार्यदिशा
(प्रबोधिनीच्या पाच माध्यमिक शाळांमधून चाललेल्या औपचारिक माध्यमिक शिक्षणाच्या (Formal Secondary Education) कामासाठी धोरणनिश्चिती)
१. ज्ञान प्रबोधिनीच्या औपचारिक शिक्षण रचनांमध्ये त्रिवेणी शिक्षणपद्धतीचे प्रयोग करणे आणि प्रबोधिनीची शिक्षणप्रणाली सिद्ध करणे.
२. ज्ञान प्रबोधिनीच्या शाळा त्यांची उद्दिष्टे व बदलती परिस्थिती यानुसार गुणवत्तेने समृद्ध करणे.
३. विद्यार्थ्यांमध्ये स्वयं अध्ययन कौशल्य व वृत्ती विकसित करण्यासाठी प्रशिक्षण व सरावाची स्थिर रचना बसवणे.
४. विद्यार्थ्यांसाठी विचारकौशल्यांचा बहुस्तरीय अभ्यासक्रम तयार करून कार्यान्वित करणे.
५. विद्यार्थ्यांच्या व्यावहारिक व तांत्रिक कौशल्य विकसनासाठी गुणवत्तापूर्ण प्रशिक्षणाची रचना बसवणे.
६. शालेय विद्यार्थ्यांच्या नेतृत्वगुण विकसनासाठी प्रशिक्षण व उपयोजनाच्या रचनाबद्ध संधी उपलब्ध करून देणे.
७. विद्यार्थ्यांना त्यांच्या अभिरुची व क्षमतांनुसार शिकण्याच्या संधी उपलब्ध करून देण्यासाठी मुक्त शिक्षणातील विविध प्रयोग करणे.
८. अध्यापन प्रक्रिया प्रभावी होण्यासाठी अध्यापकांच्या प्रशिक्षण व क्षमतासंवर्धनाच्या रचना बसवणे.
९. प्रबोधिनीतील शैक्षणिक प्रक्रियांचे दस्तऐवजीकरण करून त्याच्या मूल्यमापन, संशोधन व उपयोजनाच्या पद्धती बसवणे.
प्राथमिक व पूर्वप्राथमिक शिक्षण कार्यदिशा
(प्रबोधिनीच्या तीन प्राथमिक शाळा व अनौपचारिक शैक्षणिक प्रयोगांमध्ये प्राथमिक व पूर्वप्राथमिक गटासाठीच्या (Formal and Informal Pre-Primary and Primary Education) कामासाठी धोरण-निश्चिती)
१. प्राथमिक शाळेतील विद्यार्थ्यांसाठी ‘पंचकोश विकसन’ या संकल्पनेवर आधारित शिक्षण प्रणालीचे प्रयोग करणे.
२. या वयोगटातील विद्यार्थ्यांसाठी शिक्षणसंकल्प व्रत आणि विद्यारंभ ह्या संस्कारांचे प्रयोग करून ते सिद्ध करणे.
३. प्राथमिक विद्यार्थ्यांसाठी सर्वंकष मूल्यमापनाचे निकष निश्चित करणे व त्यासाठीची साधने तयार करणे.
४. या वयोगटातील मुलांच्या विकास प्रक्रियेत पालकांचा कृतिशील सहभाग वाढवणे.
५. मूलभूत भाषिक कौशल्ये आणि गणितीय क्षमतांच्या वाढीसाठी उपक्रमांची रचना तयार करणे.
६. अध्यापक प्रशिक्षणाच्या माध्यमातून प्रबोधिनीच्या शास्त्रशुध्द बालशिक्षण पद्धतीचा प्रचार व प्रसार करणे
शिक्षण विस्तार कार्यदिशा
(प्रबोधिनीच्या शैक्षणिक प्रयोगांचा वापर अन्य संस्था व शैक्षणिक रचनांनी अथवा अनौपचारिक गटांनी करावा, यासाठी धोरण निश्चिती.)
१. संकल्पना अध्यापनासाठी, प्रक्रियाप्रधान शिक्षणाची रचना सिद्ध व्हावी म्हणून ज्ञान प्रबोधिनीमध्ये सिद्ध झालेले नाविन्यपूर्ण प्रयोग, अनुभव संच व शैक्षणिक रचना अन्य शाळांमध्ये ही सुरू व्हावेत यासाठी प्रशिक्षण व प्रसाराची योजना राबवणे.
२. प्रबोधिनीच्या शाळांमधील शैक्षणिक प्रयोगांच्या प्रचारासाठी साहित्यनिर्मिती करणे.
३. पूर्व प्राथमिक आणि प्राथमिक शिक्षणात ज्ञान प्रबोधिनीत झालेल्या शैक्षणिक प्रयोगांचा अन्य शैक्षणिक संस्थांमध्ये विस्तार करणे.
४. ‘पंचकोश विकसन’ या संकल्पनेवर आधारित शिक्षण प्रणालीच्या प्रचार व प्रसाराची रचना निर्माण करणे.
५. कुमार वयोगटासाठी राष्ट्रीय शैक्षणिक धोरणाला पुढावा देणाऱ्या साहित्याची निर्मिती मराठी, इंग्रजी व हिंदी भाषांमधून करणे.
६. विद्यार्थ्यांमध्ये स्वयंविकासाची प्रेरणा जागावी व समाजभान वाढावे यासाठी वाचनसाहित्या धारित सहा उपक्रमांचे विस्तारक्षम नमुने उभे करणे.
७. शैक्षणिक साधन केंद्राद्वारा निर्मित विविध साधनांचा वापर वाढावा यासाठी त्यांच्या प्रशिक्षण व प्रसाराची यंत्रणा बळकट करणे.
८. सात ते सोळा वर्षे वयोगटातल्या विद्यार्थ्यांच्या विविध क्षमतांचा सर्वांगीण विकास करणे व त्यासाठी त्यांच्या भोवतालचा परिवेष सक्षम करणे.
९. वंचित समाजगटांतील उच्च क्षमतावान विद्यार्थ्यांच्या क्षमता अभिवृद्धीसाठीच्या ‘प्रज्ञा विकास’ उपक्रमाचा विस्तार व प्रसार करणे.
संशोधन कार्यदिशा
(प्रबोधिनीच्या दोन संशोधिका व अन्य विभागांमध्ये चाललेल्या वेगवेगळ्या संशोधनावरील आणि संशोधनाच्या प्रक्रियांसाठी धोरण निश्चिती)
१. प्रबोधिनीच्या गाभ्याच्या विषयांतील संशोधन पुढे नेण्यासाठी सर्व संशोधिकांच्या सहभागाने संशोधनाची उद्दिष्टे (आशय व प्रक्रिया) ठरवणे.
२. समान संशोधन विषयांत रुची असणाऱ्या बाहेरील संस्था व अन्य विद्यापीठे यांच्याशी समन्वय व साहचर्य करणे.
३. मानसशास्त्रातील मूलभूत / उपयोजि त संशोधनाला आवश्यक वृत्ती व कौशल्ये वाढवण्यासाठी व्यासपीठ निर्माण करणे.
४. प्रबोधिनीच्या अन्य विभागांमध्ये कामाशी संबंधित कृती संशोधन व्हावे यासाठी प्रोत्साहन व मार्गदर्श न देणारी रचना निर्माण करणे.
५. ज्ञान प्रबोधिनीच्या संशोधन कामामागील भूमिका व प्रवास मांडणारा संशोधन खंड तयार करणे.
६. विविधांगी बुद्धिमत्ता, सकारात्मक मानसशास्त्र, जीवनगुणवत्ता, प्रेरणा, मानवी विविधता या विषयांवरील मूलभूत व उपयोजित संशोधन करणे.
७. भारतीय मानसशास्त्र व संत साहित्य यांच्या अभ्यासातून प्रौढांमधील जीवनविषयक सकारात्मक दृष्टी जोपासण्यासाठी प्रयत्न करणे.
८. जैवतंत्रज्ञान विषयातील कामाचा संशोधनात्मक विस्तार करणे.
प्रदेशविकसन कार्यदिशा
(पाणी, शेती, सौरऊर्जा , कचऱ्याच्या जळणकांड्या (pellets) इ. नैसर्गिक व पुनर्नवीकरणासाठी योग्य अशा संसाधनांचा योग्य वापर होण्यासाठी उपक्रम कसे आखावेत व काम कसे वाढवावे यासाठी धोरणनिश्चिती)
१. पाणी, शेती, उर्जा व तंत्रशिक्षण या विषयांवर प्रतिसादी व पुढाकार घेणाऱ्या गावांमध्ये प्रबोधिनीच्या विविध केंद्रांच्याद्वारे काम करणे.
२. टंचाई ग्रस्त गावांच्या पिण्याच्या पाण्याचा प्रश्न सोडवण्यासाठी विहीर खोलीकरण, फेरो-सिमेंट टाकी उभारणी इ. कामे करणे.
३. सौर तंत्रज्ञानाद्वारे पॅनेल्स व सौर दिव्यांची निर्मिती करण्याचे प्रशिक्षण देणे व त्याचा प्रसार करणे.
४. साळुंब्रे, शिवापूर व हराळी या केंद्रांवर स्थानिक परिस्थितीनुसार तंत्रशिक्षणाच्या रचना उभ्या करणे व चालवणे.
५. भूजल विषयातील उपयोजित तज्ज्ञता मिळवून त्याआधारे गावांचा सहभागी भूजल व्यवस्थापनाचा कृती आराखडा तयार करणे.
६. सामूहिक शेतीची संकल्पना शेतकऱ्यांनी स्वीकारावी यासाठी त्यांना प्रेरणा व प्रशिक्षण देणे.
७. हवामान बदलाला प्रतिसाद म्हणून पर्यावरणपूरक शाश्वत शेतीतील विविध तंत्रांचे प्रयोग करून त्यांचा परिसरात प्रसार करणे.